Kính hiển vi soi nổi được sử dụng để quan sát các mẫu có độ phóng đại thấp và nghiên cứu bề mặt của các mẫu vật rắn. Nó cũng được sử dụng để tiến hành các công việc yêu cầu quan sát kỹ hơn, chẳng hạn như mổ xẻ, vi phẫu và chế tạo đồng hồ. Theo Công ty Kính hiển vi New York, các ứng dụng chính khác của kính hiển vi soi nổi là sản xuất bảng mạch, xử lý bề mặt đứt gãy và kỹ thuật pháp y. Do đó, các lĩnh vực sử dụng chính của nó là các bộ phận sản xuất, kiểm tra và kiểm soát chất lượng.
Không giống như các loại kính hiển vi khác, kính hiển vi soi nổi hoạt động trên cơ sở phản xạ ánh sáng từ bề mặt của mẫu dưới tầm quan sát chứ không phải trên cơ sở ánh sáng truyền qua một vật thể. Nó có hai vật kính và hai thị kính, cung cấp hai góc nhìn. Có nghĩa là, cả mắt phải và mắt trái đều được sử dụng để xem các mẫu đang nghiên cứu. Mặc dù việc sử dụng hai mắt làm cho tầm nhìn lớn hơn, hình ảnh được xem dưới kính hiển vi soi nổi tương tự như hình ảnh được xem dưới các kính hiển vi khác, chẳng hạn như kính hiển vi ghép. Bởi vì nó sử dụng ánh sáng phản xạ thay vì ánh sáng truyền qua mẫu đang nghiên cứu, kính hiển vi soi nổi là lý tưởng để nghiên cứu các mẫu không trong suốt hoặc các mẫu quá dày để ánh sáng truyền qua chúng. Đối với các mẫu vật nhỏ, thiết bị này yêu cầu độ chiếu sáng lớn hơn, tương tự như các loại kính hiển vi khác.
