Các nhà địa chất học phân loại tinh thể thành sáu nhóm dựa trên số lượng trục và góc của các mặt, hoặc mặt, trên một mẫu vật. Khoa học tinh thể học phân loại sáu loại là đẳng phương, tứ giác, trực thoi, đơn tà, tam giác và lục giác.
Mỗi tinh thể có một điểm trục trung tâm. Một hình lập phương, hay tinh thể đẳng phương, có ba trục, tất cả đều có độ dài bằng nhau và đều vuông góc với nhau. Tinh thể tứ giác cũng tương tự, nhưng chỉ có hai trục có độ dài bằng nhau, tạo ra một hình chữ nhật. Tinh thể hình thoi có ba trục, tất cả đều vuông góc với nhau, nhưng mỗi trục có độ dài khác nhau.
Tinh thể đơn tà có ba trục, tất cả đều có độ dài khác nhau, trong đó hai trục vuông góc với trục thứ ba. Tinh thể triclinic có ba trục nhưng không có trục nào vuông góc với nhau và mỗi trục có độ dài khác nhau. Tinh thể lục giác có bốn trục, ba trục có chiều dài bằng nhau và được đặt đối xứng. Ba cái này vuông góc với cái thứ tư, dài hơn.
Các nhà địa chất xác định nhiều loại đá quý bằng hình dạng tinh thể của chúng. Kim cương có dạng đẳng áp và rất lý tưởng để cắt thành đá quý, vì hình khối lập phương ít tạo ra chất thải. Một biến thể thường được tìm thấy là hình bát diện, một viên kim cương hình lập phương thuôn dài. Viên ngọc bích có hình lục giác, có sáu mặt đối xứng thuôn dài và các đầu vuông góc với nhau. Tinh thể topaz có hình thoi, hình chữ nhật nhưng tất cả các mặt đều có chiều dài khác nhau.
