Có thể dự đoán một nguyên tố sẽ tạo thành cation hay anion bằng cách xác định một nguyên tố có bao nhiêu proton. Nếu một nguyên tố có nhiều proton hơn electron, nó là một cation. Các nguyên tố có nhiều electron hơn proton tạo thành một anion. Khi hai nguyên tố được trộn lẫn, năng lượng ion hóa sẽ quyết định liệu chất mới sẽ chuyển thành cation hay anion.
Bất kể một nguyên tố có bao nhiêu proton, nó sẽ trở thành ion khi một hoặc nhiều electron hóa trị bị tách khỏi nguyên tử. Các ion mang điện tích âm hoặc dương. Một cation là một ion tích điện dương và một anion là một ion tích điện âm.
Mỗi nguyên tố có một lượng năng lượng ion hóa nhất định. Đây là yếu tố quyết định lượng năng lượng cần thiết để loại bỏ một điện tử hóa trị. Khi kết hợp hai nguyên tố, cần xác định số hiệu nguyên tử của các nguyên tố để xác định xem sự trộn lẫn sẽ tạo ra một cation hay anion. Các nguyên tố có số hiệu nguyên tử thấp hơn có thể dễ dàng bị tước bỏ một điện tử hóa trị và do đó dễ bị chuyển thành cation hơn. Các nguyên tố có số nguyên tử lớn hơn giữ các electron hóa trị và thường là các anion. Số hiệu nguyên tử nằm trên mỗi nguyên tố trong bảng tuần hoàn.
