Nếu quá trình tạo tế bào diễn ra trước nguyên phân, hai tế bào con sẽ chỉ có một nửa vật chất di truyền cần thiết và không thể hoạt động, sẽ chết. Ở tế bào nhân thực, quá trình phân bào thường xảy ra ngay sau hoặc trong giai đoạn cuối cùng của quá trình nguyên phân, được gọi là telophase.
Nguyên phân là cơ chế mà tế bào tạo ra hai bản sao giống hệt nhau của chính nó. Quá trình này xảy ra ở sinh vật nhân thực. Các loài động vật sử dụng nguyên phân để tăng trưởng kể từ thời điểm thụ thai, khi các tế bào phân chia nhanh chóng. Các cá thể trưởng thành sử dụng nguyên phân để sửa chữa các mô bị hư hỏng. Sản phẩm của quá trình nguyên phân là hai bộ nhiễm sắc thể bên trong tế bào mẹ, bộ nhiễm sắc thể này đã sẵn sàng phân đôi. Khi hai bộ nhiễm sắc thể ở hai bên của tế bào mẹ bắt đầu hình thành nhân, tế bào phân chia tế bào chất làm đôi và hai tế bào con được tạo ra.
Mặc dù cytokinesis thường không xảy ra trước khi quá trình nguyên phân kết thúc, nhưng những thứ khác có thể gặp trục trặc. Ví dụ, có thể không có đủ tế bào chất cho hai tế bào con. Hoặc một đột biến nhiễm sắc thể có thể đã xảy ra, khiến hai tế bào mới không thể sống được hoặc thậm chí có khả năng gây bệnh. Đối với những trường hợp này, các điểm kiểm tra tồn tại trong vòng đời của một ô. Các trạm kiểm soát này được kiểm soát bởi các protein cụ thể, như được phát hiện bởi Ted Weinert của Đại học Arizona và Fred Hutchinson của Trung tâm Nghiên cứu Ung thư ở Washington.
