Tăng nhu cầu về gỗ, giấy và lâm sản; những sai sót trong quản trị rừng và thị trường rừng; chính sách lâm nghiệp thất bại; tham nhũng; và nghèo đói là một số nguyên nhân của việc khai thác gỗ bất hợp pháp. Trong khi buôn bán gỗ có tầm quan trọng kinh tế, nhiều nước tiêu thụ gỗ như Liên minh Châu Âu, không có cách nào hợp pháp để ngăn chặn việc nhập khẩu các sản phẩm lâm sản có nguồn gốc bất hợp pháp.
Rất khó để xác định gỗ buôn bán trái phép. Về mặt pháp lý, không có luật nào chống lại các sản phẩm gỗ hoặc nhập khẩu làm từ gỗ bất hợp pháp. Khai thác gỗ trái phép dẫn đến tàn phá rừng và mất đa dạng sinh học. Nó cũng có tác động kinh tế và xã hội đối với người nghèo. Nhiều cộng đồng nghèo sống gần rừng được hưởng lợi từ các sản phẩm từ rừng. Tuy nhiên, khi nhu cầu về gỗ tiếp tục tăng, các cộng đồng nghèo này sẽ thua các công ty khai thác gỗ và các nhóm lợi ích lớn.
Hơn nữa, khai thác gỗ bất hợp pháp thường liên quan đến tội phạm có tổ chức, tham nhũng, lạm dụng nhân quyền, xung đột bạo lực và rửa tiền. Nó làm suy yếu việc quản lý rừng thích hợp, làm giảm thu nhập của các nước sản xuất và khuyến khích trốn thuế và tham nhũng.
Phá rừng do khai thác gỗ trái phép dẫn đến xói mòn đất. Các nhà khoa học cũng đã tìm ra mối liên hệ giữa nạn phá rừng và sự nóng lên toàn cầu. Khai thác gỗ bất hợp pháp ảnh hưởng đến người dân bản địa, vì họ không có quyền lợi hợp pháp đối với vùng đất mà họ sinh sống. Do đó, các công ty khai thác gỗ và chính phủ có thể thu lợi nhuận từ rừng bằng cách đuổi những người này đi.
