Quy luật tỷ lệ khả biến là một thuật ngữ kinh tế học mô tả khi một doanh nghiệp tăng một yếu tố sản xuất trong khi giữ cho một yếu tố khác không đổi, làm cho mức tăng của mức sản xuất được tạo ra thông qua các yếu tố thay đổi này giảm dần. Về bản chất, luật này mô tả việc thay đổi tỷ lệ của hai hoặc nhiều yếu tố trong một quy trình được sử dụng để tạo ra cùng một sản phẩm nhằm tăng lợi nhuận, cuối cùng dẫn đến sản lượng thấp hơn.
Còn được gọi là quy luật lợi nhuận giảm dần và quy luật tỷ lệ thuận, quy luật tỷ lệ biến đổi được mô tả trong ba giai đoạn.
- Trong giai đoạn đầu của việc tăng lợi nhuận, tổng sản lượng tăng do hiệu quả của các yếu tố không thay đổi kết hợp với yếu tố khả biến. Tại thời điểm năng suất nhất, sản xuất bắt đầu chững lại.
- Trong giai đoạn thứ hai của lợi nhuận giảm dần, tổng sản lượng tiếp tục tăng nhưng với tốc độ chậm hơn nhiều, nhưng sản lượng vẫn dương.
- Trong giai đoạn thứ ba của lợi nhuận âm, tổng sản lượng giảm đều đặn do chi phí yếu tố biến đổi vượt quá chi phí yếu tố cố định.
