Chức năng chính của CPU là xử lý các lệnh được cung cấp cho máy tính. Đây là lý do tại sao CPU được mệnh danh là "bộ não" của PC. Mọi thao tác được thực hiện, bao gồm các thao tác gõ phím, mở và đóng chương trình và lưu tệp, đều do CPU thực hiện. Chức năng này được tách thành bốn chức năng hoặc các bước cho mọi hoạt động: tìm nạp, giải mã, thực thi và lưu trữ.
Thông thường, các bộ phận chính của CPU chịu trách nhiệm thực hiện các hoạt động là khối logic số học và khối điều khiển. ALU thực hiện các phép toán số học và logic và đưa ra quyết định, trong khi CU tìm nạp, giải mã và thực thi các quy trình.
Các nhà sản xuất CPU phổ biến nhất là AMD và Intel. Ban đầu, một CPU chỉ chứa một bộ xử lý; sau đó, Intel đã đưa ra bộ vi xử lý lõi kép, một CPU chứa hai bộ xử lý, còn được gọi là hai lõi. Trong hơn hai thập kỷ, cả Intel và AMD đã tiếp tục phát triển và sản xuất các bộ vi xử lý nhiều lõi. Đây là lõi tứ, lõi hexa và lõi octo hoặc bốn, sáu và tám lõi, tương ứng.
Các đặc điểm khác về hiệu suất chức năng của CPU là tốc độ đồng hồ và số lệnh nó có thể thực hiện trong một giây.