Châu Phi được gọi là "lục địa cao nguyên" vì phần lớn diện tích đất được nâng cao hơn mực nước biển, giảm mạnh gần đường bờ biển. Ngoài ra, thềm lục địa của Châu Phi bị sụt lở nhiều, tạo ra những bến cảng sâu nhưng hạn chế khai thác tài nguyên ngoài khơi.
Cấu trúc cao nguyên của châu Phi phần lớn là do nó tồn tại trên một mảng kiến tạo duy nhất. Phần lớn lục địa bằng phẳng và, mặc dù có đứt gãy ở một số khu vực, không có núi do va chạm kiến tạo tạo ra. Hẻm núi Olduvai có thể là nơi duy nhất mà châu Phi nằm trên một mảng kiến tạo khác, nhưng ngay cả điều này cũng bị các nhà địa chất tranh chấp.
Vị trí địa lý độc đáo của châu Phi trong lịch sử đã ngăn cản việc sử dụng hầu hết các tuyến đường thủy làm tuyến đường vận chuyển cho các tàu lớn, hạn chế sự phát triển của thương mại trong nhiều thiên niên kỷ. Tuy nhiên, kể từ năm 2014, các tuyến đường thủy cung cấp năng lượng thủy điện rẻ tiền.
