Tảo cát dựa vào quá trình quang hợp để tạo ra thức ăn, mặc dù một số sinh vật tảo cát có thể dựa vào các chất dinh dưỡng trôi nổi có trong môi trường sống của chúng. Quang hợp là quá trình lấy ánh sáng mặt trời và biến nó thành năng lượng bằng cách lưu trữ nó như một loại carbohydrate. Tảo cát giải phóng năng lượng, đóng vai trò như nguồn thức ăn cho sinh vật.
Bởi vì tảo cát sử dụng quá trình quang hợp để sản xuất thức ăn, những sinh vật này chịu trách nhiệm cung cấp năng lượng cho hệ sinh thái của đại dương. Động vật nhỏ ăn sinh vật phù du dựa vào tảo cát giàu chất dinh dưỡng để tồn tại. Các loại tảo cát không tồn tại được khi có những thay đổi lớn trong môi trường sống của nó và hầu hết các loại tảo cát tồn tại ở các vùng nước đại dương cực kỳ lạnh giá.
