Trong nghệ thuật và văn học, chủ nghĩa hiện thực thể hiện thông điệp mô tả các tình huống một cách chân thực, trong khi chủ nghĩa lãng mạn thể hiện thông điệp bằng cách sử dụng tiểu thuyết. Chủ nghĩa lãng mạn tập trung vào cốt truyện, cường điệu, ẩn dụ và cảm giác. Ngược lại, chủ nghĩa hiện thực tập trung vào các nhân vật, chi tiết, tính khách quan và tách biệt giữa tác giả và người kể chuyện.
Chủ nghĩa lãng mạn chống lại các hình thức văn bản và nghệ thuật trước đây bằng cách chọn cảm giác, niềm tin, trí tưởng tượng và tưởng tượng. Đó là một phong cách tận dụng sự tự do cá nhân và sự ngẫu hứng, phá vỡ bức tường thứ tư giữa người đọc và tác giả để tác giả tự do bình luận về các sự kiện trong truyện và chơi với người đọc một chút. Các nhân vật và thế lực khác thường, thường là siêu nhiên, hành động trong những câu chuyện lãng mạn.
Chủ nghĩa hiện thực ở phía đối diện của quang phổ, tập trung vào các chi tiết trong nỗ lực tái tạo thế giới thực ở dạng văn bản. Tác giả tách biệt với thế giới của truyện và đóng vai trò như một người ghi chép khách quan. Các nhân vật là những người bình thường, những người hàng ngày và các sự kiện trong cốt truyện thường bình thường và thiếu yếu tố siêu nhiên hoặc huyền ảo rõ rệt. Chủ nghĩa hiện thực là một lựa chọn phổ biến cho các nhà văn tiểu thuyết văn học, bởi vì nó tập trung vào các nhân vật và tính cách. Theo chủ nghĩa hiện thực, ngay cả thời gian và địa điểm cũng nhằm mục đích thực thi tính cách và tính bình thường của các nhân vật và sự kiện.
